Elk persoonskenmerk is een stukje code. Dat jij zwart haart hebt, is een code. Dat jij lange of korte vingers hebt, is ook een code. Zo besta jij volledig uit genetische codes. Interessant, maar hoe werkt DNA eigenlijk? En wat kunnen we via het genoom leren over de menselijke geschiedenis?
Het genoom is meer dan een lange sliert aan genetische code waarin staat geschreven hoe een individu eruit moet zien. Zo zien we dat de grenzen tussen verschillende verwante soorten niet altijd zo scherp zijn geweest als we dachten, waardoor we in de moderne mens nog steeds Neanderthaler-DNA terugvinden. Welke effecten hebben natuurlijke selectie, DNA-mutaties en -variaties op onze evolutie? Het genoom laat zich lezen een geschiedenisboek waarin we de geschiedenis en ontwikkeling van onszelf en andere soorten terug kunnen vinden. Die kennis helpt ons het evolutionaire proces beter te begrijpen en soms zelfs met technische middelen een beetje te sturen.
It’s in our DNA is een tweeluik colleges van Home Academy gegeven door Mirte Bosse.
In het eerste college bespreekt Bosse welke informatie we uit de genetische code kunnen halen over onze eigen geschiedenis. Hoe werkt DNA-replicatie, hoe ontstaat genetische diversiteit en hoe gaat ze weer verloren. Daardoor kunnen we de patronen van diversiteit die we in ons eigen genoom vinden vertalen naar gebeurtenissen uit het verleden. We kunnen terugrekenen wanneer soorten gesplitst zijn, door gebruik te maken van een zogeheten ‘moleculaire klok’. Deze informatie over de geschiedenis van soorten kunnen we ook in de huidige tijd van de ‘zesde massale extinctiegolf’ gebruiken, en inzetten om bijvoorbeeld te bepalen of er veel inteelt optreedt in bedreigde diersoorten waar we weinig kennis over hebben.
Dr. Mirte Bosse studeerde biologie (bachelor) en ecologie (master) aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Ze is verbonden aan de Universiteit Wageningen waar ze onderzoek doet naar de variatie op het koolmezen-genoom. Voor haar doctoraat in Animal Breeding and Genomics stapte ze over op het vakgebied genomica. Na haar promotie combineerde ze haar beide passies met een postdoc in ecologische genomica aan het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO). Ze ontving onlangs een VENI-beurs en werkt nu aan de negatieve impact van inteelt vanuit een genomica-perspectief. De toekomst ligt in de conservatie van soorten, waarbij genomische hulpmiddelen worden gebruikt om bedreigde soorten te conserveren. In 2018 werd Mirte Bosse door het tijdschrift New Scientist genomineerd als beste wetenschappelijke talent (top 25) uit Nederland en België.