Bucketlist filosofie – Donna Haraway

Anders dan de meeste bucketlist filosofen in deze serie, is Donna Haraway nog springlevend. Je kan zelfs spreken van een ware hype die rond haar denken is ontstaan de afgelopen jaren. Hoewel ze haar PhD in Biologie aan Yale behaalde, omspant haar werk evolutionaire filosofie, (eco-) feminisme, technologie en de geschiedenis van de wetenschap en het bewustzijn. A Cyborg Manifesto, Haraways bekendste werk in de vorm van een essay, blijft hypermodern en immens relevant. In het essay staat de versmelting van mens, natuur en technologie centraal, bekeken door een feministische lens. Hoe wordt de recente opleving in haar populariteit gestuwd door technologische ontwikkelingen als ChatGPT? Hoe kruisen feminisme, socialisme en materialisme elkaar in A Cyborg Manifesto? En welke dimensies kan de zogenaamde mens-machine nog meer aannemen? We hebben het erover tijdens deze editie van Bucketlist Filosofie.

Cyborg is de samenvoeging van de woorden cybernetisch en organisme. Het is een figuur waarin mens, dier en machine letterlijk in elkaar overlopen. Maar bovenal is het een manier, een specifieke blik op de wereld, om verder te kijken dan binaire tegenstellingen en eenzijdige oordelen over de rol van techniek in een door mensen gedomineerde samenleving. Donna Haraway laat in haar manifest de scheiding tussen feit en fictie, tussen verschillende onderzoeksmethoden en verschillende disciplines vervagen en raakt daarmee aan een belangrijk punt in haar denken. De mens staat niet in het middelpunt.

Haraways werk benadrukt de zelforganiserende en autonome kracht van niet menselijke processen en onderzoekt de scheve relatie tussen deze processen en de culturele praktijk waarin we leven. Door de oorsprong van ethische principes te bevragen, verlegt ze de grenzen van ethiek en wetenschap an sich.

Onder leiding van moderator Daan Roovers gaan we met filosoof Stine Jensen en journalist Robin Goudsmit in gesprek over het Cyborg Manifesto en meer. Hoe verhoudt ons menszijn zich tot niet-menselijke entiteiten? En waarom is het manifest uit 1985 nog steeds zo relevant?

Donna J. Haraway (1944) is een Amerikaanse emeritus professor in de Geschiedenis van Bewustzijn en Feminisme Studies aan de Universiteit van Californië, en een vooraanstaand wetenschapper in het veld van wetenschappelijke en technologische studies, en hedendaags ecofeminisme. De versmelting van mens, dier en machine staat centraal in veel van haar werk. Ze gaf les aan een groot aantal prominente universiteiten binnen en buiten de Verenigde Staten. Haar bekroonde boek Modest Witness kwam in 1999 tot stand door een intensieve uitwisseling met feminist Lynn Randolph. In 2016 werd de film Donna Haraway: Storytelling for Earthly Survival gemaakt door Fabrizio Terranova. A Cyborg Manifesto is haar meest bekende werk.

MODERATOR

Voormalig ‘denker des vaderlands’ Daan Roovers is docent (Universiteit van Amsterdam), programmamaker (Rode Hoed, omroep Human), trainer (Denkacademie) en schrijver. Tot september 2015 was ze hoofdredacteur van Filosofie Magazine en wijdde ze zich aan het toegankelijk maken van filosofische inzichten voor een breed publiek Ze ontwikkelde een aantal vakken, zoals Publieksfilosofie, Filosofisch Practicum en Public Philosophy, die ze doceert aan de Universtiteit van Amsterdam en aan de Erasmus Universiteit. Daarnaast doet ze academisch onderzoek naar de ontwikkeling van het begrip publieke opinie.

SPREKERS

Stine Jensen is filosoof, schrijver, programmamaker. Ze is bijzonder hoogleraar publieksfilosofie aan de EUR en columnist bij NRC Handelsblad. Ze publiceerde vele filosofische kinderboeken en boeken voor volwassenen. Go East. Een filosoof reist door de wereld van yoga, mindfulness en spiritualiteit werd genomineerd voor beste spirituele boek. Haar kinderboek Lieve Stine, weet jij het? werd in 2015 bekroond met een Zilveren Griffel. Ook maakte ze de podcastseries Scheiden met Stine en De Zaak Ramadan.

Journalist Robin Goudsmit schrijft voor Trouw. Haar werk verscheen ook in onder andere De Revisor en rekto:verso. In 2021 werd ze door Vlaams-Nederlands cultuurhuis deBuren en het Brusselse podium Pilar benoemd tot Scherpsteller, een positie voor een veelbelovende jonge denker. Als scherpsteller zal ze de komende tijd dilemma’s en tegenstrijdigheden onder de loep nemen. Ofwel Staying with the trouble, zoals Donna Haraway het zegt.