Bucketlist filosofie: Harriet Taylor en John Stuart Mill

Harriet Taylor Mill (1807-1858) was een Engelse filosofe en pleitbezorgster voor vrouwenrechten. Ze schreef onder andere over onderwijs en economische zelfstandigheid voor meisjes en vrouwen. Hoewel haar naam niet op het omslag staat, inspireerde ze haar man na haar dood, tot het schrijven van De onderwerping van de vrouw (1869). In zijn autobiografie schrijft John Stuart Mill later over haar bijdrage: ‘alles wat het meest treffend en diepzinnig is, behoort toe aan mijn vrouw.’

“Aan de geliefde en betreurde nagedachtenis van haar, die de inspiratie, en voor een deel de auteur, van het beste in mijn werk is geweest – de vriendin en vrouw wier verheven gevoel voor waarheid en recht mijn sterkste aanmoediging, en wier instemming mijn voornaamste beloning was – wijd ik dit boek. Alles wat ik sinds jaren geschreven heb, behoort haar evengoed toe als mij.” Het is het voorwoord van de filosofische klassieker On Liberty. Het standaardwerk verscheen wereldwijd en werd de grondtekst van het liberalisme. Maar op het omslag staat slechts één naam, die van John Stuart Mill.

Harriet Taylor (1807-1858) was 23 jaar toen ze haar grote liefde John Stuart Mill (1806-1873) ontmoette. Taylor was echter al getrouwd en had drie kinderen. Maar met de ontmoeting met John Stuart Mill begint een intense samenwerking en uiterst liberale romantische verhouding. De manier waarop Harriet Taylor, haar man John Taylor en John Stuart Mill in de twintig daaropvolgende jaren met elkaar zijn omgegaan is zelfs voor eenentwintigste-eeuwse begrippen bijna onvoorstelbaar.

Het duo Mill-Taylor, later aangevuld met Harriets dochter Helen Taylor, werkt zeer nauw samen en staat in het openbare leven bekend als vooraanstaande liberalen. Ze roeren zich in het politieke debat en zijn voorstander van vrije mededinging en concurrentie in de handel. Ze benadrukken het belang van zelfontplooiing. Economische zelfstandigheid, ook van vrouwen – volgens Harriet zelfs ook voor getrouwde vrouwen – hebben ze hoog in het vaandel. John Stuart Mill is een van de grondleggers van de Engelse Liberal Party. Hij is lid van het parlement en houdt geregeld politieke toespraken, veelal geschreven door Harriets dochter Helen.

Ten aanzien van vrouwen is er nog wel een aantal extra politieke aandachtspunten, volgens Taylor en Mill. Ze beijveren een betere opleiding voor vrouwen, strijden voor algemeen kiesrecht voor vrouwen, en Harriet bepleit ook geboortebeperking. Al deze rechten voor vrouwen zijn uiteindelijk ook zeer in het belang van mannen, voegt John daaraan toe. Ook laat Harriet zich gelden als een felle tegenstander van het huwelijk: ze strijdt voor haar eigen rechten op zelfontplooiing en betaald werk, maar blijft wel bij haar echtgenoot John Taylor tot diens dood en treedt zelfs een tweede keer in het huwelijk, dit keer met grote liefde John Stuart Mill.

De onderwerping van de vrouw was revolutionair en gold in binnen- en buitenland als inspiratie voor feministen uit de eerste feministische golf. Het boek verscheen in 1870 in het Nederlands en ook Aletta Jacobs las het. Hoewel John Stuart Mill in zijn autobiografie duidelijk aangeeft dat veel van zijn werk ook het werk was van Harriet Taylor Mill en haar dochter Helen Taylor, worden die passages geschrapt door zijn uitgever en staat, alweer, alleen zijn naam op het omslag.

Uit alle brieven en essays is overduidelijk dat Harriet Taylor en John Stuart Mill in hun intellectuele werk vrijwel volledig gezamenlijk optrokken, maar hun boeken verschenen vrijwel altijd onder één naam. Hij werd later door anderen ‘de eerste radicale feminist’ genoemd en zij verdween uit beeld.

Onder leiding van Daan Roovers praten hoogleraar genderstudies en tweede golf feminist Maaike Meijer, inclusie-expert Nadine Ridder en rechtshistoricus Madeleijn van den Nieuwenhuizen over het werk van Harriet Taylor en haar man. Wat was de betekenis van De onderwerping van de vrouw? Had het boek net zoveel invloed gehad als Taylors naam ook op de voorkant had gestaan? En wat kunnen we nu nog van Harriet en John leren?

Moderator

Voormalig ‘denker des vaderlands’ Daan Roovers is docent publieksfilosofie (Universiteit van Amsterdam, Erasmus Universiteit), programmamaker (Rode Hoed, omroep Human), en schrijver van o.a. Wij zijn de politiek (2019), Mensen maken (2017) en Een kleine geschiedenis van de filosofie. Ze is lid van de denktank Nederland in 2040. Sinds 2023 is ze lid van de Eerste Kamer namens Groenlinks-PvdA. Daarnaast doet ze academisch onderzoek naar de ontwikkeling van het begrip publieke opinie.

Sprekers

Maaike Meijer is literatuurwetenschapper en emeritushoogleraar genderstudies van de Universiteit Maastricht. Zij zette genderstudies Neerlandistiek op de kaart. In 1981 schreef zij een inleiding bij de vertaling van The Subjection of Women. In 2023 verscheen haar boek Radeloze helden, over hedendaagse verbeeldingen van mannelijkheid in literatuur en film.

Nadine Ridder helpt organisaties op het gebied van Diversiteit, Inclusie en Gelijkwaardigheid. Met haar opiniestukken in o.a. NRC, Parool, en platforms zoals Oneworld en Lilith Magazine, heeft Nadine een actieve rol in het bevorderen van gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid in het publieke debat.

Foto: Sophie Saddington

Madeleijn van den Nieuwenhuizen (1991) is rechtshistoricus en mediacriticus. Ze werkt als Fulbright promovendus aan de City University of New York, waar ze onderzoek doet binnen rechtsgeschiedenis. Ze beheert sinds 2016 het Instagramaccount Zeikschrift (80K), waarop ze misstanden in de Nederlandse media aan de kaak stelt, zoals desinformatie en genderstereotypering. Madeleijn schrijft onder meer voor NRC en De Volkskrant. Het Ministerie van OCW nomineerde haar voor de Joke Smit Aanmoedigingsprijs voor haar schrijven over feminisme en emancipatie.