De Nederlandse ontwikkelingssamenwerking op een kruispunt

Stonden we in juni stil bij 75 jaar Nederlandse ontwikkelingssamenwerking, op woensdagavond 9 oktober kijken we vooruit. Het kabinet-Schoof gaat de komende periode tot 2.4 miljard euro per jaar op ontwikkelingssamenwerking bezuinigen. De zelf uitgeroepen ‘asielcrisis’ en de weigering van minister Agema om MPOX-vaccins te leveren aan Afrikaanse landen, lijken een voorbode te zijn van wat we de komende jaren kunnen verwachten van de mondiale politiek van Nederland.

Ook is het woord ontwikkelingssamenwerking vervangen door ontwikkelingshulp. Nog meer dan het bedrag zegt vooral die verandering van samenwerking naar hulp veel over de koers die wordt ingezet. Wat betekent dit voor de reputatie die Nederland nog altijd heeft op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, en dan vooral als innovatieve speler in de internationale donorwereld? Bestaat het risico dat we over een paar jaar weer terug bij af zijn? Of biedt het juist kansen voor ontwikkelingsorganisaties om onafhankelijk van de overheid nieuwe wegen in te slaan en ook in Nederland de rol van kritische luis in de pels op te pakken?

Een van die paradepaardjes van de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking is het Power of Voices programma. Dit programma, dat nog loopt tot en met volgend jaar, richt zich op partnerschappen met 22 maatschappelijke organisaties rondom thema’s als klimaat, inclusieve ontwikkeling, gelijke rechten, voedselzekerheid en gendergelijkheid. In plaats van traditionele ontwikkelingsprojecten, ondersteunt Nederland hiermee organisaties in ontwikkelingslanden in hun rol als waakhond en pleitbezorger. De nadruk ligt op gelijkwaardige samenwerking tussen Nederlandse en Zuidelijke organisaties in besluitvorming en uitvoering.

Vice Versa maakte een speciale editie over Power of Voices, waarin door middel van boeiende verhalen en reportages de eerste oogst van het programma is binnengehaald. Het nummer van 172 pagina’s geeft een rijk beeld van de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking via maatschappelijke organisaties anno 2024.

Tijdens deze avond, georganiseerd door Vice Versa en Partos, presenteren we de special en vragen we aandacht voor het waardevolle werk van maatschappelijke organisaties in Nederland en het Globale Zuiden. Hierin zal ‘verhalen vertellen’ als paraplu dienen. Die verhalen vertellen we op een diverse manier: van video’s tot gesprekken op het podium en van muziek tot spoken word. Daarnaast staat de vraag centraal wat het nu betekent dat we weer teruggaan van samenwerking naar hulp, ook voor de innovatieve gedachte achter het Power of Voices programma, namelijk meer gelijkheid tussen partners in Nederland en het Globale Zuiden.

De avond wordt begeleid door muziek van Orville Breeveld en gepresenteerd door Ama van Dantzig,

Het programma ziet er als volgt uit:

Introductie op de Power of Voices special en wat het Power of Voices programma uniek maakt in de wereld van ontwikkelingssamenwerking. Met Liana Hoornweg (Partos) en Marc Broere (Vice Versa)

Van bedelaar tot voorbeeld. Video over Alfred Andima, een boer in het noordwesten van Oeganda. Alfred heeft een visuele en lichamelijke beperking en was een paar jaar geleden nog afhankelijk van liefdadigheid uit de gemeenschap. Nu is hij met een steuntje in de rug van het We are Able! -partnerschap uitgegroeid tot de beste boer uit zijn dorp en wordt hij door boeren uit de omgeving om advies gevraagd. Met aanvullend een gesprek met Dicky Nieuwenhuis (We are Able!) over hoe je de meest gemarginaliseerde groepen kunt insluiten binnen ontwikkelingsprogramma’s.

Een pleidooi uit Suriname. De vloer is aan Noris Bannafoo, Merougia Jozuazoon en Tiamba Afonsoewa van de Samaraccaanse gemeenschap in Suriname. Zij strijden tegen ontbossing en goudwinning in hun leefomgeving en worden binnen Power of Voices ondersteund door de Green Livelihoods Alliance. Middels een video, muziek, storytelling en een gedicht doen ze hun verhaal.

Muziek door singer/songwriter Orville Breeveld.

De Afrikaanse kijk op de zaak. Video over jonge klimaatactivisten in Kenia die getraind zijn door het African Activists for Climate Justice-partnerschap. Wat kan de Nederlandse klimaatbeweging leren van jonge Afrikaanse klimaatactivisten?

Voorbij de borrelpraat. Een interactieve quiz met het publiek aan de hand van het boekje ‘Voorbij de borrelpraat.’  Wat weet u van de feiten en fabels over de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking?

Giving for Change. Een video over gemeenschapsfilantropie, de methodiek die centraal staat in het Giving for Change partnerschap. De lokale bevolking bepaalt wat er gebeurt en niet de donor. Is dit de weg naar de toekomst en de doorbraak naar meer gelijkwaardigheid binnen ontwikkelingssamenwerking? Hierover praten we door met Lori Cajegas en Kees de Jong van Wilde Ganzen, de penvoerder van Giving for Change.

De aftrap voor het debat. Prikkelende inleiding op slotdebat door Ellen Mangnus. Ellen is de ‘huisfilosoof’ van de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking en auteur van verschillende boeken, waaronder het dit jaar verschenen ‘Kijk niet weg’, waarin ze in dialoog gaat met oud-minister Jan Pronk. Ze zal de deelnemers aan het panel vooral oproepen out of the box te denken.

De toekomst van de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking in tijden van bezuinigingen. Debat tussen Paul van den Berg (Cordaid), Sophie Kwizera (Action Aid) en Charlotte Ariese (Prisma). Om maar even het motto van het nieuwe kabinet aan te halen: wat kan er ondanks de bezuinigingen nog wél? Hoe gaan we ons verhouden tot de nieuwe regering: samenwerken of luis in de pels zijn? Ellen Mangnus zal als ‘tafeldame’ reageren en het gesprek verdiepen.

Muzikale afronding en reflectie door Orville Breeveld

Paul van den Berg (1976) is politiek adviseur bij Cordaid. Hij studeerde in 2000 af in de Eigentijdse Geschiedenis in Groningen, waarna hij toetrad tot de ontwikkelingssector via het Bureau Beleidsvorming Ontwikkelingssamenwerking (BBO). Tussen 2005 en 2007 werkte hij als adviseur lobby & advocacy bij ICCO, en sinds 2007 bij Cordaid. Eerst als programmamedewerker en lobbyist op Afghanistan, en sinds 2010 als politiek adviseur. Paul is onder meer betrokken bij beleidsbeïnvloeding op het gebied van mondiale gezondheidszorg, humanitaire hulp, ruimte voor het maatschappelijk middenveld en klimaatgerechtigheid.

06-02-2023, Huizen, Ellen Mangnus
foto en copyright Leonard Fäustle

Ellen Mangnus is journalist en onderzoeker. Ze werkte tien jaar als ontwikkelingswerker voor het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Ze is gepromoveerd in ontwikkelingsstudies, doceerde aan Wageningen Universiteit en schrijft over Macht en ongelijkheid in het voedselsysteem.