Morele Wezens: Een kind op maat

We kunnen onze toekomstige kinderen steeds beter vormen naar onze wens, maar waar is het einde van deze ontwikkeling? Is het moreel verantwoord om een kind te behandelen als iets ‘maakbaars’? Of hebben we juist de plicht tegenover ongeboren kinderen om van alle technische mogelijkheden gebruik te maken, om hen zo gezond mogelijk te maken? Samen met ethici, artsen, politici en jou zoeken we naar antwoorden.

Door technologische ontwikkelingen is er steeds meer mogelijk bij het krijgen van een kind. Zo kun je via embryoselectie ‘sturen’ hoe intelligent of atletisch je kind wordt en is er een hele waslijst aan mogelijke voortplantingstechnologieën. Sommige, zoals de kunstmatige baarmoeder of zaad- en eicellen die in het laboratorium worden gemaakt, staan nog in de kinderschoenen. Maar andere zijn al gemeengoed. Diverse soorten reageerbuisbevruchting en embryoselectie worden immers al jaren aangeboden. De NIPT en 13-weken-echo zijn nog wat jonger, maar worden ook inmiddels al wijdverbreid gebruikt. 

Wat betekent het als we steeds meer kunnen kiezen aan het begin van een leven? Wie bepaalt wat ‘gezond’ of ‘gewenst’ is? En schuift de grens van maakbaarheid ongemerkt steeds verder op? We gaan op onderzoek met Britta van Beers (hoogleraar recht, ethiek en biotechnologie, Vrije Universiteit Amsterdam), Susana Chuva de Sousa Lopes (hoogleraar ontwikkelingsbiologie, LUMC), Jan Paternotte (Lid van de Tweede Kamer voor D66), Tsjalling Swierstra (hoogleraar Filosofie bij Maastricht University) en Simone Harmsen (onderzoeker bij het Rathenau Instituut). Moderator: Shula Tas.

Sprekers

Britta van Beers 
Britta van Beers is hoogleraar Recht, ethiek en biotechnologie aan de VU. Als rechtsfilosoof houdt zij zich bezig met de juridische en ethische aspecten van technologieën die diep in het menselijk leven ingrijpen, zoals genetische modificatie, voortplantingstechnologie en neurotechnologie. Een terugkerend thema in haar werk is de vraag wat het betekent persoon en mens te zijn in een hoogtechnologische samenleving. 

Simone Harmsen 
Simone doet bij het Rathenau Instituut onderzoek naar de maatschappelijke vragen die nieuwe biotechnologieën oproepen. Vaak door in gesprek te gaan met verschillende groepen in de samenleving. Hoe kijken burgers bijvoorbeeld naar nieuwe manieren om onderzoek met menselijke embryo’s te doen? Welke zaken staan er voor verschillende groepen in Nederland op het spel, rond de ontwikkeling van zaad- en eicellen in het laboratorium? Zo draagt ze bij aan het doel van het Rathenau Instituut: het politieke en maatschappelijke debat over de maatschappelijke impact van nieuwe wetenschap en technologie versterken. Simone heeft een achtergrond in biologie en wetenschapscommunicatie. Ze deed eerder promotieonderzoek naar de vraag hoe patiënten een meer betekenisvolle stem kunnen krijgen in het Nederlandse wetenschapssysteem. 

Jan Paternotte 
Jan Paternotte is Tweede Kamerlid voor D66 en voormalig fractievoorzitter. Hij voert het woord over buitenland, Europa, onderwijs en medisch-ethische onderwerpen. In de Kamer zette hij zich onder meer in voor meer steun aan Oekraïne, een moderne China-strategie en het behoud van de Nederlandse nationaliteit. Ook maakt hij zich sterk voor wetenschappelijk onderzoek en voortplantingsgeneeskunde, zoals het verantwoord gebruik van embryo’s in medisch onderzoek. Eerder was hij gemeenteraadslid in Amsterdam en diende hij meerdere initiatiefwetten in. Als medevoorzitter van de Interparlementaire Alliantie op China werkt hij aan een rechtvaardig, vrij en internationaal georiënteerd Nederland. Jan werd geboren in ’s-Hertogenbosch en woont in Leiderdorp. 

Susana Chuva de Sousa Lopes
Susana Chuva de Sousa Lopes is hoogleraar aan de afdeling Anatomie en Embryologie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in Leiden en gasthoogleraar aan de afdeling Reproductieve Geneeskunde van de Universiteit Gent in België. Haar onderzoek richt zich op technologieën voor menselijke voortplanting en in vitro gametogenese. Daarnaast is zij betrokken bij de Europese richtlijnen voor het behoud van vrouwelijke vruchtbaarheid.

Tsjalling Swierstra
Tsjalling Swierstra is hoogleraar filosofie in Maastricht. Hij bestudeert processen van morele verandering, met bijzondere aandacht voor de rol van techniek daarin. Met Evelien Tonkens werkt hij aan een boek over hoe morele motivaties zo kunnen evolueren dat ze de grote uitdagingen van de 21e eeuw wel aan kunnen. 

Martine de Vries
Martine de Vries presenteert samen met Hafez Ismaili M’hamdi de podcastserie Morele Wezens. Zij is kinderarts en hoogleraar Bio-ethiek en Gezondheidsrecht aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Martine is voorzitter van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG). Martine werkt als kinderarts en ethicus in diverse commissies, adviesraden en toezichthoudende organen, waaronder de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) en de Gezondheidsraad. Haar benadering van gezondheids(zorg)onderwerpen en -onderzoek is vanuit een Global Health Ethics-perspectief. Binnen dit perspectief spelen concepten als epistemische onrechtvaardigheid, impliciete vooroordelen en gezondheidsverschillen een belangrijke rol.

Hafez Ismaïli M’hamdi
Hafez Ismaili M’hamdi presenteert samen met Martine de Vries de podcastserie Morele Wezens. Hafez is ethicus en universitair hoofddocent aan de afdeling Health, Ethics and Society van Maastricht University. Hafez is vicevoorzitter van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid en raadslid bij de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving. Hij is opgeleid in de ethiek en wijsbegeerte aan de Universiteit Utrecht en Universiteit Leiden, en als musicus aan het Koninklijke Conservatorium van Den Haag.

Moderator

Shula Tas
Shula Tas is schrijver en presentator/programmamaker. Ze maakte en presenteerde onder meer programma’s voor de NPO, de Balie en Tivoli Vredenburg en schreef voor o.a. Het Parool, Brandpunt+ en de Volkskrant. Sinds januari 2025 maakt ze Podcast over Poen, over financiële zelfredzaamheid, samen met co-host Yuki Kho.

Over Morele Wezens

Wat is goede zorg in tijden van schaarste? Naar wie luisteren we? En wat zijn de grenzen van maakbaarheid? Het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) organiseert samen met de Rode Hoed het drieluik Morele Wezens. Medisch ethici Martine de Vries en Hafez Ismaïli M’hamdi gaan iedere editie met verschillende gasten in gesprek over duivelse dilemma’s in de zorg.

Nieuwsgierig? Luister alvast naar de podcastserie Morele Wezens: Spotify | Apple Podcasts | CEG website