BUCKETLIST FILOSOFIE: LUDWIG WITTGENSTEIN

“Waarover men niet kan spreken, daarover moet men zwijgen”, schreef taalfilosoof Ludwig Wittgenstein in zijn beroemde boek Tractatus. Ondanks de bekendheid van deze uitspraak en de man erachter wordt het werk van Wittgenstein nog vaak beschouwd als lastig te begrijpen materie. Wat bedoelt hij überhaupt met bovenstaande uitspraak? En kunnen we dat wel al pratend uitzoeken? Tijdens deze editie van Bucketlist Filosofie doen wij nog een poging het werk van deze complexe taalfilosoof behapbaar te maken.

In de serie Bucketlist Filosofie staan klassiekers uit de filosofie centraal. Deze avond bespreken we het gedachtegoed van Ludwig Wittgenstein rondom taal en de grenzen en kracht van woorden. Schrijver en arts Bert Keizer verzorgt een mini-college over de filosoof. Hij deed onlangs óók een poging mensen over de hoge drempel van de complexe materie van Wittgenstein te helpen met de herziene uitgave van zijn boek Leven en werk van Ludwig Wittgenstein. Toneelschrijver, regisseur en taalfilosoof Bo Tarenskeen is al langer over die drempel heen. Ludwig Wittgenstein is zijn lievelingsfilosoof, en hij waagde het voor een elfdelige voorstelling in zijn hoofd te kruipen. Tarenskeen zal deze avond een fragment van zijn monoloog voordragen.

We krijgen ook een dialoog te horen, tussen de jongere Wittgenstein en de oudere, oftewel Wittgenstein I van de Tractatus en Wittgenstein II van de Philosophische Untersuchungen, gespeeld door twee clowns, Jo en Witt. Zij zijn de hoofdpersonen in Wittgensteins wereld, de binnenkort te verschijnen biographic novel van vertaler, toneelschrijver en dichter Erik Bindervoet, met tekeningen van Saskia Pfaeltzer.

Onder leiding van moderator Daan Roovers gaan we met de drie sprekers dieper in op Wittgensteins gedachtengoed rondom taal om het vervolgens over de werking van taal te hebben, die zowel voor controle als ook vaak voor verwarring zorgt. Wat hebben we vandaag de dag nog aan de taalfilosofie van Wittgenstein? Waar liggen de grenzen van wat we kunnen uitdrukken? Kunnen we elkaar eigenlijk wel echt begrijpen? Omdat taal ertoe doet, wijst Wittgenstein erop om niet al te achteloos om te gaan met onze woorden.

Sprekers

Bo Tarenskeen is toneelschrijver, regisseur en oprichter van Theater Na de Dam. Na zijn studie taalfilosofie aan de UvA volgde hij de toneelschool in Brussel. Sinds 2015 werkt hij aan een theaterserie over ‘het kwade denken’ met voorstellingen over o.a. Eichmann, Kissinger en Heidegger. Momenteel ontwikkelt hij, parallel daaraan, een elfdelige reeks die geheel in het teken staat van het werk van Ludwig Wittgenstein.

Foto: Keke Keukelaar

Bert Keizer (1947) studeerde filosofie in Engeland en geneeskunde in Amsterdam. Van 1982 tot 2015 werkte hij als arts in Amsterdamse verpleeghuizen. Hij werkt nu bij het Expertisecentrum Euthanasie. Hij schreef meerdere boeken over filosofie en geneeskunde. Zijn laatste boek is Reis om de Dood – van As tot Ziel. Hij schreef columns voor Filosofie Magazine en Medisch Contact en dat doet hij nog steeds voor Trouw. Zijn Leven en werk van Ludwig Wittgenstein werd onlangs herdrukt in een herziene uitgave.

Daan Roovers is moderator van deze avond. Ze is filosoof en docent (Universiteit van Amsterdam), programmamaker en spreker (Rode Hoed, HUMAN), trainer en schrijver en was tot april 2021 Denker des Vaderlands.

Erik Bindervoet (1962) is vertaler, dichter, tekenaar en toneelschrijver. Vertaalde met RJ Henkes o.a. het hele oeuvre van James Joyce, The Beatles en Bob Dylan. Publiceerde Spinoza’s Achtbaan (2014) en Aldus sprak Nietzsche’s zuster (2018), met tekeningen van Saskia Pfaeltzer. Op 28 april verschijnt, als slot van deze trilogie van biographic novels, Wittgensteins wereld. Momenteel toert theatergroep Echo door het land met zijn voorstelling Twee geliefden op zoek naar een droomhuis. Dit najaar verschijnt zijn elfde dichtbundel, Bot verdien ik vadermoorden.