Er woedt een stille strijd op de zeven zeeën. Het smelten van de poolkappen leidt er niet alleen toe dat het leefgebied van de ijsbeer drastisch wordt ingedamd, maar ook dat Rusland er onverhoeds een zee bij krijgt en derhalve een serieuze zeemacht kan worden. Klimaatverandering leidt tot machtsverschuivingen en het vrijkomen van grondstoffen die voordien onbereikbaar waren. Niet vreemd dus dat president Trump zijn zinnen op Groenland heeft gezet.
Op 12 april 2018, toen wij lagen te slapen, zat filosoof en politicoloog Haroon Sheikh aan de buis gekluisterd naar de militaire parade van de Chinese marine te loeren. Er vinden verschuivingen plaats in de maritieme wereld. Terwijl Rusland geduldig wacht tot de Noordelijke IJszee open komt te liggen, bouwt China aan de andere kant van de wereld gestaag aan zijn militaire aanwezigheid in de Zuid-Chinese Zee. En terwijl Turkije ruimte reserveert voor toekomstige havens aan de Rode Zee, lopen de spanningen bij het theekransje in de Straat van Hormuz hoog op.
Haroon Sheikh pleit dat dit soort ontwikkelingen cruciaal zijn als we de opkomende wereldorde willen begrijpen. Hij ontrafelde historische patronen en wierp vanuit politiek, economisch en filosofisch perspectief licht op de nieuwe allianties, handelsverbindingen én de scheidslijnen op het water.
Vanavond is Sheikh bij ons te gast en spreekt hij over de nieuwe dynamiek op de wereldzeeën, over de relatie tussen land- en zeemachten en tussen water en handel. Ook kijken we naar de rol van Nederland, Europa en de veranderende machtsverhouding tussen de Verenigde Staten – bij uitstek een traditionele zeemacht – en China, van oudsher een landmacht.
De hoofdvraag: wat betekenen de verschuivende machtsverhoudingen op zee voor het politieke wereldtoneel?
Dit programma wordt gemaakt in samenwerking met Uitgeverij Boom Filosofie & Geschiedenis, De Groene Amsterdammer en Raam op Rusland
Haroon Sheikh is senior wetenschapper bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en docent filosofie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarvoor leidde hij Freedomlab Thinktank. Hij schrijft columns voor NRC en publiceerde bij Boom uitgevers Amsterdam De opkomst van het Oosten (2016).
Casper Thomas werkt sinds 2010 bij De Groene Amsterdammer. Daarvoor was hij onderzoeker bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). In 2018 verscheen zijn boek De autoritaire verleiding., over de opmars van de antiliberale wereldorde, gebaseerd op onderzoek en reportage in Rusland, Turkije, Hongarije, India en de VS.
Vice-admiraal Ben Bekkering loopt al 40 jaar bij de Koninklijke Marine en het ministerie van Defensie. Hij maakte kennis met alle facetten van de organisaties en zag de gevolgen van geopolitiek van dichtbij — als marinier, als bestuurder en als adviseur voor organisaties als de NAVO of de EU. Als admiraal bij de marine weet hij alles van de geopolitiek die op en rond het water wordt uitgespeeld en kent hij de veranderende internationale belangen goed.
Yvonne Zonderop is auteur, gespreksleider en bestuurder met een lange journalistieke staat van dienst. Zij was onder meer adjunct-hoofdredacteur van De Volkskrant en winnares van de Anne Vondelingprijs voor beste parlementaire journalistiek. Ze is vaste medewerker van De Groene Amsterdammer en is tevens verbonden aan de FD Mediagroep, omroep Human, het Sociaal en Cultureel Planbureau en de Unesco Commissie Nederland. Vorig jaar publiceerde zij het boek ‘Ongelofelijk’, over de verrassende comeback van religie.