Antinatalisme: het einde van de mens

Voortplanting is een voor de hand liggend levensfeit – en toch neemt het in Westerse landen al decennialang af. Steeds vaker komt de loopbaan op één te staan, maakt men zich zorgen om de impact op het klimaat, is het simpelweg niet meer te betalen om een kind op te voeden. En uit die voedingsgrond komt het antinatalisme voort, een beweging ‘tegen de geboorte’ in, die vlug aan invloed wint. Filosoof Robbert Zandbergen geeft college over dit fenomeen.

Nu kinderen krijgen dus niet langer vanzelfsprekend is, speelt het radicaal moderne antinatalisme daarop in. Die stroming wil de problematiek van het voortplanten over het voetlicht brengen; ze oppert zelfs dat het voor mensen in het geheel moreel bezwaarlijk is. Zo kan een geboorte nooit in het belang zijn van degene die wordt geboren. Veelal krijgen mensen kinderen om een specifieke rol in hun eigen leven te vervullen, wat kinderen tot een zekere instrumentele functie reduceert. Dat is niet alleen oneerlijk, maar ook schadelijk.

Een andere reden is dat het leven een ware lijdensweg is, vol ziekte, geweld, dood, armoede, oorlog en verdriet. Nieuwgeboren kinderen worden als het ware gedwongen dit pad te bewandelen, want niemand kiest ervoor geboren te worden, met alle gevolgen van dien.
’s Werelds bekendste antinatalistische denker is David Benatar, een Joodse Zuid-Afrikaan. Voor hem is de keuze om voort te planten zó kwalijk dat we er eigenlijk mee moeten stoppen, omdat de problemen van het leven domweg niet zijn op te lossen. De enige uitweg is geheelonthouding van het voortplanten – wat ten slotte tot het vrijwillige en geweldloze uitsterven van de mensheid zou leiden.

Hoewel dát moeilijk te verteren valt, zijn er steeds meer mensen van de destructieve kant van voortplanting overtuigd. In dit college kijken we naar de beweegredenen en naar de filosofen die op de golf van kinderloosheid meesurfen, om zo tot nieuwe inzichten in het bestaan te komen. We nemen, kortom, de voor- en nadelen van deze radicale positie door. Nu veel erop lijkt te wijzen dat het antinatalisme een steeds grotere grip op onze gedachten krijgt, komt dit college – een van de eerste over dit onderwerp in het Nederlands – precies op tijd en bepaald niet te vroeg.

Op 21 november bespreekt Robbert Zandbergen in de Rode Hoed het transhumanisme – en de twee lezingen zullen op elkaar inwerken. Als u beide bezoekt, krijgt u vijf euro korting.

GASTEN

Robbert Zandbergen is filosoof en specialiseert zich in de oosterse en westerse wijsbegeerte. Na jaren in Azië woont hij nu in Amsterdam. Hij is met name in Schopenhauer, Freud, Nietzsche en de klassieke Chinese werken Laozi en Huainanzi geïnteresseerd. Op het moment bestudeert hij het mistige raakvlak tussen het moderne antinatalisme en het transhumanisme.