De staat van de rechtsstaat #3

Het zouden weleens de belangrijkste Europese verkiezingen ooit kunnen worden: begin juni bepalen zo’n 370 miljoen kiezers de koers van de EU – en dat lijkt een rechts-populistische koers te worden, maar de uitslag staat nog allesbehalve vast.

Naast de overwinning van de PVV hebben ook in landen als Italië, Finland en Zweden radicaal-rechtse partijen een verkiezingswinst geboekt – en in België en Duitsland stijgen ze in de peilingen. Die bewegingen lijken elkaar Europa-breed in hun verzet tegen de EU te vinden, maar het blijft de vraag of dat rechtse geluid zich naar sterke Europese samenwerking zal vertalen.

Want ook progressieve bewegingen hebben voet aan de grond, zowel binnen als buiten de politiek. Zo is er in Duitsland na de Black Lives Matter-protesten in 2020 een regeringscommissie tegen rechts-extremisme en racisme opgezet. De klimaatbeweging is groter dan ooit, met concreet beleid tot gevolg: Nederland moet – net als de rest van de EU – in 2050 klimaatneutraal zijn. En in een diep verdeeld Spanje, waar een conservatieve partij de grootste werd, is er nog steeds een socialistische partij aan de macht, door een sterkere samenwerking op links.

Waar komt de rechts-populistische wind vandaan? Zijn de radicaal-rechtse bewegingen daadwerkelijk aan het groeien, en hoe zijn ze binnen Europa met elkaar verbonden? En hoe zit het met de progressieve kant? Hoe is die georganiseerd, en wat kan het bij de Europese verkiezingen betekenen?

We bespreken het met gasten uit de progressieve, politieke en academische wereld, onder leiding van Andrew Makkinga.

MODERATOR

Foto: Tom Cornelissen

Moderator Andrew Makkinga presenteert twee keer per week het radioprogramma Kunststof (van de NTR), hij werkt bij NPO Soul & Jazz en presenteert elke zomer het North Sea Jazz Festival. Eerder modereerde hij bij de Rode Hoed de serie Skin Deep – over identiteit en racisme – en voor het Marathoninterview van de VPRO heeft hij Joris Luyendijk geïnterviewd.

SPREKER

Jurjen van den Bergh is de oprichter van het progressieve campagnebureau DeGoedeZaak. Met deze burgerbeweging zetten Van den Bergh en zijn collega’s campagnes op die Nederland eerlijker, duurzamer en inclusiever moeten maken en oefent hij druk uit op de politiek. Eerder werkte Van den Bergh als campaigner, lobbyist en persvoorlichter bij verschillende maatschappelijke organisaties en vakbonden en was hij presentator bij NPO radio 1. Nog steeds geeft hij op die zender, bij BNR Nieuwsradio en diverse andere media politiek commentaar.

Linda Bos is universitair hoofddocent politieke communicatie. Zij is gespecialiseerd in populistische politieke communicatie. Haar onderzoek richt zich op de wisselwerking tussen politieke elites, media en kiezers, met een focus op de impact van politieke communicatie op democratie. Bos is programmagroepleider van de onderzoeksgroep Politieke Communicatie en Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam.

Anna Strolenberg staat als nummer twee op de kandidatenlijst voor het Europees Parlement van partij Volt. Volgens Strolenberg is Volt het antwoord tegen het opkomende populisme in Europa. Volt Europa is een pan-Europese progressieve politieke beweging die in 31 Europese landen actief is en gelooft dat aankomende Europese verkiezingen allerbelangrijkst zijn. Naast haar politieke inzet werkt Strolenberg ook als persvoorlichter bij VluchtelingenWerk Nederland.

Dit programma wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Democratie en Media.